ایمنی تأسیسات
بخش پنجم
ضوابط ایمنی تأسیسات و طراحی موتورخانه
۱.عبور لوله‌های تأسیساتی از محل درز انقطاع اکیداً ممنوع هست.
۲. توصیه می‌گردد از قرار دادن بارها و تأسیسات سنگین در طبقات فوقانی خودداری گردد. تا مرکز جرم ساختمان در پائین ترین سطح ممکن قرار گیرد.
٣. دودکش‌ها و بادگیرهای ساخته‌شده از مصالح بنایی و اجزاء مشابه نباید بلندتر از ۱۵۰ سانتیمتر از کف بام باشد.
۴. تعبیه کلیه تأسیسات حرارتی و برودتی در فضاهای مشرف‌به معابر مجاز نیست و این امر می‌بایست در مکان‌هایی که به‌دوراز مسیر تردد عموم است طراحی و اجرا گردد.
۵. در بناهایی که نیاز به طرح تأسیسات دارند، نصب برق‌گیر و اتصال به زمین آن طبق ضوابط و قوانین الزامی است.
۶ برای هر یک از وسایل گازسوز گرمایشی در نظر گرفتن لوله دودکش مناسب و مستقل و نصب کلاهک ایمنی ترجیحاً از نوع H الزامی است.
۷. ورودی سیستم لوله‌کشی گاز به درون هر یک از واحدهای مسکونی، تجاری و… می‌بایست مجهز به یک عدد شیر کنترل به‌منظور قطع گاز در مواقع اضطراری باشد.
۸. سیستم لوله‌کشی گاز ساختمان می‌بایست توسط شرکت گاز مورد تائید قرار گیرد. ضمناً کلیه دستگاه‌های گازسوز می‌بایست به شیر کنترل و وسایل گرمایشی (شومینه، بخاری، آبگرمکن و…) به ترموکوپل مجهز گردند.
۹. بهترین موقعیت برای احداث موتورخانه‌ها، استقرار آن‌ها در خارج از بنای اصلی یا در مجاورت یکی از جداره‌های خارجی ساختمان است، به‌نحوی‌که موتورخانه از طریق پنجره به هوای آزادراه یافته و از آن طریق تهویه طبیعی نیز داشته باشد.
۱۰. موتورخانه‌های واقع در داخل بنا فقط می‌بایست در طبقه همکف (تراز خروج) یا یک طبقه پائین تر از آن (زیرزمین اول) طراحی و اجرا شوند؛ و چنانچه در زیرزمین -۱ مستقر باشند می‌بایست امکان تهویه طبیعی در آن‌ها مطابق بندهای ذیل اجرا گردد:
۱۰-۱. در هر موتورخانه برای انجام تهویه طبیعی، می‌بایست در قسمت بالا و پائین دیوار خارجی آن دو دریچه با پنجره، هر یک با سطح مفیدی معادل ۲۰ سانتیمتر مربع به ازای هر ۰۰۰، ۱۰ BTU در ساعت از کل ظرفیت حرارتی موتورخانه در نظر گرفته شود. این دریچه یا پنجره‌ها باید به‌طور مستقیم به فضای آزادراه داشته و همیشه باز باشند.
۱۰-۲. هر وسیله حرارتی باید از طریق لوله و اتصالات کاملاً درزبندی شده به یک دودکش یا تهویه سالم، بدون درز و شکستگی به‌طور مستقل و مختص به خود وصل کردند.
۱۰-۳. در مواردی که گنجایش منبع ذخیره سوخت از ۲۲۰ لیتر تجاوز کند (موتورخانه‌های با سوخت مایع) باید از طریق یک لوله فلزی به هوای آزاد و به بیرون ارتباط یافته و تهویه شود.
۱۰-۴. لوله تهویه منبع سوخت باید در بالاترین قسمت منبع به آن متصل شده و حداکثر ۵/۲ سانتیمتر به درون مخزن وارد گردیده و به‌طور کامل درزبندی شود.
۱۱. موتورخانه‌ها نمی‌بایست در مجاورت فضاهای خواب یا فضاهایی که احتمال خوابیدن در آن‌ها وجود دارد، واقع شوند. ۱۲. موتورخانه‌ها باید در محل‌هایی از بنا طراحی و اجرا شوند که برای دستیابی به هیچ‌یک از سایر فضاهای ساختمان و نیز برای خروج از بنا (عادی و اضطراری) نیازی به عبور از درون موتورخانه نباشد. همچنین درب ورودی موتورخانه نباید در مسیر راه خروج واقع شود.
۱۳. در هر موتورخانه علاوه بر تعبیه پنجره جهت تهویه طبیعی، می‌بایست از تهویه الکتریکی (از نوع ضد جرقه) متناسب با حجم محیط نیز استفاده نمود.
۱۴. نصب کاشف‌های نشت گاز شهری در قسمت تأسیسات برای موتورخانه‌های با سوخت گاز شهری الزامی است.
۱۵. طول و عرض موتورخانه می‌بایست متناسب با ظرفیت حرارتی و نحوه استقرار دستگاه‌ها باشد تا امکان عملکرد صحیح تمام تأسیسات و تجهیزات با توجه به‌اندازه و رعایت حریم‌های ایمنی متعلق به هر یک از دستگاه‌ها را تأمین نماید.
۱۶. دیوارها، سقف و کف موتورخانه از نوع مقاوم در برابر حریق اجرا و از ایجاد روزنه در سقف خودداری گردد.( استاندارد ملی ایران شماره ۸۲۹۹)
۱۷. ترکیب تصرفات در موتورخانه‌ها مجاز نیست و فضای موجود در موتورخانه به‌هیچ‌عنوان نباید برای منظورهای دیگری مانند انباری، رختشوی‌خانه، ذخیره‌سازی مایعات قابل اشتعال و… استفاده گردد.
۱۸. محل موتورخانه در مجتمع‌های بزرگ مسکونی و ساختمان‌های مشمول این ضوابط باید دارای دو درب به فضای باز و به‌طور جداگانه بوده، به‌نحوی‌که اگر یکی از آن‌ها به هر دلیل مسدود گردید درب دوم قابل‌استفاده باشد.
۱۹. درصورتی‌که سوخت تأسیسات توسط نفت گاز (گازوئیل) تأمین می‌شود، لازم است مخازن در محلی دور از تأسیسات درون زمین با توجه به معیارهای فنی دفن و توسط لوله‌کشی به محل مصرف هدایت شود و درصورتی‌که محل مناسبی در محوطه وجود نداشته باشد و مخازن می‌بایست بالاجبار در موتورخانه قرار داده شوند، می‌بایست محل استقرار مخازن جدا در نظر گرفته شود و توسط دیواری با ساختار بتون مسلح به ضخامت حداقل ۳۰ سانتیمتر از سایر قسمت‌های موتورخانه تفکیک گردد.
۲۰. جهت فروکش کردن مواد سوختی (گازوئیل) لازم است محل دفن منبع سوخت مجهز به یک حلقه چاه متناسب با ظرفیت مخزن باشد.
. ۲۱. موتورخانه می‌بایست به راه‌آب فاضلاب مجهز باشد.
۲۲. درصورتی‌که سوخت موتورخانه از طریق گاز تأمین می‌گردد، می‌بایست دستورالعمل‌های شرکت ملی گاز ایران به مورداجرا گذاشته شود.
۲۳. سیستم برق محل به‌صورت توکار و یا از داخل لوله‌های فلزی عبور داده شود و کلیه تجهیزات الکتریکی در موتورخانه از نوع ضد جرقه انتخاب و نصب گردد.
۲۴. حداقل یک دستگاه خاموش‌کننده پودر گاز ۱۲ کیلوگرمی در بیرون درب ورودی به موتورخانه در ارتفاع ۱۱۰ سانتیمتری از کف و بر روی دیوار نصب گردد.
۲۵. لوله انتقال دود می‌بایست حداقل ۶۰ سانتیمتر بالاتر از دیوار جان‌پناه بام اجرا گردد و به کلاهک مناسب از نوع (H) تجهیز گردد.
۲۶. نقشه‌های اطلاعاتی موتورخانه که مسیر اصلی خطوط انتقال سوخت و چگونگی دستیابی به شیرهای قطع سوخت و آب و همچنین مسیر سیستم برق و کلیدهای موتورخانه را به‌وضوح نشان می‌دهد، می‌بایست بر روی دیوار موتورخانه (به‌صورت قاب شده) و نیز در مکان دیگری (ترجیحاً اتاق کنترل یا فرمان) که در مواقع اضطراری کاملاً در معرض دسترس باشد نصب گردد.
۲۷. طراحی و اجرای دستگاه اعلام‌خطر گاز منواکسید کربن (CO) در موتورخانه الزامی است، این سیستم می‌بایست به سیستم مرکزی (پنل مرکزی) کشف و اعلام حریق متصل باشد.
۲۸. درب‌های ورودی موتورخانه و تأسیسات از نوع فلزی مقاوم در برابر حریق بدون شیشه‌خور و دارای آستانه با مصالح مقاوم به ارتفاع حداقل ۱۵ cm از کف تمام‌شده باشد.
۲۹. تابلو برق منازل مجاور درب اصلی واحد در نظر گرفته شود و به فیوزهای مینیاتوری مستقل برای هر قسمت مجهز باشد.
۳۰. استفاده از دریچه‌های مشبک درنما به‌عنوان دودکش وسایل گازسوز اکیداً ممنوع هست.
۳۱. رعایت مباحث ۱۳ و ۱۴ مقرارت ملی ساختمان در این خصوص الزامی است.
